راههایی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان

اگر به سلامت دندان های تان اهمیت می دهید،توصیه می کنیم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان هایتان این چای را مصرف کنید.
نمک،‌ آب معدنی، شکلات‌ و به تازگی، چای سبز را برای پیشگیری از پوسیدگی دندان موثر می‌دانند. دکتر کسری طبری متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد این خوراکی‌ها توضیحات جالبی دارد.....

آیا خوراکی‌ها می‌توانند از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند؟
خوراکی‌ها نقش مکمل دارند. افراد با مصرف روزانه آنها می‌توانند تاثیرات فلورایدهای دیگر مانند دهان‌شویه و خمیردندان فلورایددار را ثبات بخشند. از جمله آنها آدامس‌های حاوی فلوراید است. فقط در این آدامس از قندهایی استفاده شده است که قابلیت تخمیر برای باکتری‌ها را ندارند. فلوراید داخل آدامس پس از جویدن آزاد می‌شود و فقط مدت کوتاهی روی دندان‌ها باقی می‌ماند و اثرات آن مانند دهان‌شویه و ژل‌های فلوراید نیست.

شکلات‌های حاوی فلوراید چطور؟
زمانی که شکلات یا آب‌نبات را فرد داخل دهان دارد فلوراید آزاد می‌شود و در سطح دندان‌ها قرار می‌گیرد و به تدریج پس از آب شدن شکلات در دهان دیگر فلوراید در محیط دهان وجود ندارد.

چای سبز در پوسیدگی دندان نقش پیشگیری‌کننده دارد یا چای معمولی؟
چای سبز حاوی فلوراید بسیار زیاد است. در واقع همان چای اصیل که در شهرهای شمالی کشور کاشته می‌شود، حاوی فلوراید زیادی است. اما چای‌های معمولی که بیشتر حاوی رنگ‌ها هستند و مواد افزودنی به آنها اضافه شده است این کارایی را ندارند.

نمک و آب چطور؟
امروزه به نمک‌ها هم فلوراید اضافه کرده‌اند که به آنها نمک‌های حاوی فلوراید گفته می‌شود.آب‌های آشامیدنی، آب‌های معدنی که به فروش می‌رسند اگر روی محتویات آنها دقت کنیم می‌بینیم حاوی مقداری فلوراید هستند.در بعضی موارد ممکن است به آب آشامیدنی شهرها فلوراید اضافه کنند که این کار موثرترین روش برای عموم مردم است.
اما این مواد یعنی شکلات، آدامس، نمک و چای فلورایددار هیچ‌گاه جایگزین دهان‌شویه‌ها و ژل‌ها و خمیردندان‌های حاوی فلوراید نمی‌شوند اما به‌عنوان یک عامل پیشگیرانه بسیار خوب و موثر است.

اینکه می‌گویند فلوراید در دندانپزشکی غوغا می‌کند و دندان‌ها را در برابر پوسیدگی بیمه می‌کند. درست است؟
به طور کلی فلوراید هم در زمینه درمانی و هم در زمینه پیشگیری به ما کمک می‌کند فلوراید اعمال مختلفی دارد که می‌توانیم به آنها اشاره کنیم از جمله استحکام بخشی به ساختار مینای دندان. در حقیقت فلوراید می‌تواند جایگزین یون OH بشود و هیدروکسیل آپاتیت را به فلوروآپاتیت تبدیل کند که مولکول فلوروآپاتیت در مقابل حملات اسیدی و PHهای اسیدی بسیار مقاوم‌تر هستند.
لذا اولین حسن فلوراید این است که ساختار مینای دندان را مستحکم می‌کند و دوم اینکه یون فلوراید می‌تواند در ضایعات اولیه مینایی نفوذ کند یعنی در پوسیدگی‌های اولیه با کاربرد فلوراید، یون فلوراید با رسوب یون‌های کلسیم و فسفات می‌تواند این پوسیدگی را در همان مرحله متوقف کند و جلوی پیشرفت آن را بگیرید. در مجموع ضایعه متوقف شده استحکام بیشتری از یک مینای طبیعی دارد و فلوراید می‌تواند نقش بسیار موثری در جلوگیری از پوسیدگی داشته باشد.

حالا اگر دندان‌های ما پوسیدگی داشته باشد باز هم فلوراید کمکی می‌کند؟
اگر ضایعه پوسیدگی به وجود آمده است می‌تواند با مهار کردن میکروب‌ها و باکتری‌ها رشد پوسیدگی را کاهش دهد به‌طوری که بیمار فرصت کافی داشته باشد تا به دندانپزشک مراجعه کند و این ضایعه را ترمیم کند قبل از اینکه به عصب دندان آسیب برسد.

اثر ضدمیکروبی هم دارد؟
فلوراید در غلظت‌های مختلف اثر مهارکننده یا کشندگی باکتری‌ها را دارد که در غلظت‌های کم می‌تواند باکتری‌های دهان را کم کند و در غلظت‌های زیاد می‌تواند باکتری‌های محیط دندان را از بین ببرد.

کلا مواد فلورایددار چند دسته‌اند؟
در مورد موادی که حاوی فلوراید هستند آنها را به دو گروه تقسیم می‌کنند. اول موادی که به عنوان درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که معمولا زیر نظر دندانپزشک انجام می‌شود که می‌توانیم به ژل‌های فلوراید اشاره کنیم که ژل‌هایی با غلظت بالا هستند. اینها دارای اثر کشندگی روی باکتری‌ها هستند که در مطب دندانپزشکی باید هر 6 ماه یک‌بار تکرار شود.

برای بچه‌های بالای 6 و 7 سال باید به‌طور مرتب مصرف می‌شوند. در بچه‌ها در ابتدای رویش دندان‌ها، ساختار مینا چون به تکامل و بلوغ کامل نرسیده بسیار مستعد تحت تاثیر قرار گرفتن در برابر حملات اسیدی است. پس بچه‌هایی که دندان‌های شیری دایمی آنها در سن 6 یا 7 سالگی در می‌آید باید به طور مرتب به دندانپزشک مراجعه کنند.

دهانشویه‌ها چطور؟
روش درمانی دیگر استفاده از دهان‌شویه‌های فلوراید است که در حقیقت با غلظت کمتر هستند و در داروخانه‌ها موجود هستند. بیمار می‌تواند تهیه و استفاده کند که در غلظت 2 و 5 درصد وجود دارد. 2/0 درصد را بیمار هفته‌ای یک یا دو بار باید استفاده کند ولی 05/0 درصد برای مصرف روزانه است. با توجه به اینکه در کشور ما 02/0 در داروخانه‌ها بیشتر موجود است، توصیه می‌شود که از دهان‌شویه 02/0 درصد بچه‌های بالای 6 سال حداقل هفته‌ای 2 بار استفاده کنند حتی می‌توانند در هفته چند بار استفاده کنند.

لاک‌های فلوراید چطور؟
وارنیش‌های فلوراید یا همان لاک‌های فلوراید توسط دندانپزشک روی سطح دندان‌ها زده می‌شود و تا 24 ساعت روی سطح دندان باقی می‌ماند. به همین خاطر اثرات خود را بسیار خوب اعمال می‌کند.

خمیردندان‌ها باید چقدر فلوراید داشته باشند؟
خمیردندان‌های حاوی فلوراید را هم در دسته درمانی می‌توانیم جای دهیم و هم در دسته پیشگیری. معمولا این خمیر دندان بین 1000 تا 1200 ppm حاوی فلوراید هستند و مصرف 2 بار در روز آنها می‌تواند آثار پیشگیرانه فلوراید را 30 تا 40 درصد را افزایش دهد.

حفره ها مناطق اسیب دیده دائمی هستند که در سطح سخت دندان شما ایجاد میشوند و منجر به گسترش یک دهانه کوچک یا یک منفذ در دندان شما میشوند.حفره همچنین پوسیدگی دندان یا کرم خوردگی نامیده میشود و توسط ترکیبی از عوامل مختلف ایجاد میشود.از جمله علت های پوسیدگی دندان عبارتند از: باکتری های موجود در دهان خود ،خوردن میان وعده های مکرر،نوشیدن نوشیدنی های شیرین،و عدم تمیز کردن دندانها به خوبی .

حفره و پوسیدگی دندان در میان مشکلات بهداشتی از جمله شایع ترین مشکلات در جهان هستند. آنها در کودکان، نوجوانان و به خصوص در افراد بالغ رایج اند. اما هر کسی که دندان دارد می تواند در دندانش حفره داشته باشد ، از جمله نوزادان.

اگر حفره ها درمان نشود، آنها بزرگ تر و لایه های عمیق تر از دندان را تحت تاثیر قرار میدهند. آنها می توانند به دندان درد شدید، عفونت و از دست رفتن دندان منجر شود.معاینه دندان به طور منظم و مسواک زدن خوب و عادات نخ دندان، بهترین راه مقابله با حفره و پوسیدگی دندان است.

انواع پوسیدگی دندان و حفره ها

حفره ها مناطق فاسدی از دندان شما هستند که به یک دهانه کوچک یا یک منفذ باز شده اند .سه نوع حفره یا پوسیدگی دندان در شکل بالا نشان داده شده است. حفره های سطح صاف در دو طرف صاف از دندان های شما رخ می دهد، در حالی که حفره ریشه در سطح اطراف ریشه های توسعه می یابند .حفره گودال و شقاق در سطح جویدن از دندان های شما رخ می دهد. تمیز نکردن دندان خود به خوبی، خوردن میان وعده های مکرر،نوشیدن نوشیدنی های شیرین عوامل ایجاد کننده حفره ها هستند.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه های وجود حفره در دهان میتوانند بسته به وسعت و محل انها متفاوت باشند.زمانی که فاسد شدن دندان شروع میشود ممکن است شما هیچ علائمی نداشته باشید. همزمان با پیشرفت پوسیدگی دندان ممکن است علائم و نشانه هایی داشته باشید از جمله :

1. دندان درد

2. حساسیت دندان

3. درد خفیف تا شدید هنگام نوشیدن چیزی شیرین ،گرم یا سرد

4. سوراخ قابل مشاهده و یا چاله در دندان های خود

5. رنگ قهوه ای، سیاه یا سفید بر روی هر سطح دندان

6. درد هنگام گاز گرفتن

علت و دلایل

حفره ها یک فرایند هستند که در طول زمان توسط پوسیدگی ها رخ میدهند در اینجا چگونگی و علت پوسیدگی دندان امده است :

فرم های پلاک دندان: دهان شما به طور طبیعی شامل بسیاری از انواع باکتری هاست. برخی در مواد غذایی و نوشیدنی هایی که حاوی انواع خاصی از قندهستند رشد میکنند.هنگامی که این قند ها را از روی دندان خود پاک نکنید باکتری ها شروع به رشد بر روی انها کرده و تولید اسید میکنند. باکتری های تشکیل دهنده پلاک یک فیلم چسبنده که دندان را می پوشاند ایجاد میکنند و اگر زبان خود را روی دندان ها بکشید انها را احساس میکنید انها کمی خشن اند و در دندان های عقبتر مخصوصا در کنار لثه ها بیشتر قابل دیدن هستند.اگر پلاک های دندانی در مواقعی که نرم هستند پاک نشوند سخت میشوند و محل مناسبی برای مخفی شدن باکتری ها میشوند و همین موضوع یکی از علل پوسیدگی دندان است .

حملات پلاک ها:اسید موجود در پلاک ها باعث حذف مینای دندان میشوند – اولین مرحله از ایجاد حفره.هنگامی که مناطق مینای دندان سائیده شد باکتری ها و اسید ها میتوانند به لایه بعدی از دندان ها به نام عاج برسند . این لایه نرمتر از مینای دندان است و به اسید مقاومت کمتری دارد.

تخریب همچنان ادامه دارد:همان طور که پوسیدگی دندان گسترش پیدا میکند باکتری ها به پوسیده کردن دندان شما ادامه میدهند و خود را به قسمت نرم دندان (پالپ) که حاوی عرق و اعصاب دندان است می رسانند.باکتری ها باعث تحریک و تورم پالپ دندان میشوند . هنگامی که پوسیدگی دندان تا این حد پیش رفت ممکن است دندان درد، حساسیت، درد شدید هنگام گاز گرفتن و یا نشانه های دیگر داشته باشد. بدن شما ممکن است همچنین به این مهاجمان باکتریایی با ارسال سلول های سفید خون برای مبارزه با عفونت پاسخ دهد.و این میتواند منجر به ایجاد ابسه- یک محفظه چرکی که توسط عفونت باکتریایی ایجاد میشود- در دندان شما شود.

چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم

شما ممکن است از تشکیل حفره در دندان خود اگاه نباشید،به همین دلیل مهم است حتی زمانیکه فکر میکنید دهانتان خوب است به طور منظم معاینات دندان پزشکی داشته باشید و دندان خود را تمیز کنید.با این وجود اگر شما دندان درد را تجربه کردید دندان پزشک خود را در اسرع وقت ببینید.

تشخیص پوسیدگی

دندان پزشک شما معمولا میتواند پوسیدگی دندان شما را به راحتی تشخیص دهد با:

پرسش درباره دندان درد و حساسیت

بررسی دهان و دندان ها

کاوش دندان های شما با ابزار دندانپزشکی برای مناطق نرم

نگاهی به عکس -اشعه X دندان، که می تواند میزان حفرات و پوسیدگی دندان را نشان دهد

همچنین دندانپزشک شما قادر است به شما بگوید که کدامیک از حفره ها را در دندان خود دارید،سطح صاف،از نوع سوراخ یا فیشر،و یا از نوع ریشه.

درمان

بیشتر دندان پزشکان معاینات منظم را برای شناسایی حفره و سایر مشکلات دهان قبل از اینکه باعث بروز علائم نگران کننده و منجر به مشکلات بیشتر شوند توصیه میکنند.هر چه شما زودتر به دنبا مراقبت ها بروید شانس بهتری برای معکوس کردن مراحل پوسیدگی دندان در ابتدا و جلوگیری از پیشرفت ان را دارید.اگر یک حفره قبل از اینکه منجر به درد شود درمان شود احتمالا شما نیازی به درمان گسترده ندارید.

درمان پوسیدگی دندان بستگی دارد به اینکه چقدر شدید هستند و هر یک وضعیت خاص خود را دارد گزینه های درمانی شامل:

1. درمان پوسیدگی دندان با فلوراید: اگر حفره دندان شما تازه شروع شده در مان با فلوراید ممکن است مینای دندان شما را باز گرداند.درمان های حرفه ای فلوراید شامل فلوراید زیاد در اب،خمیر دندان یا دهانشویه هاست . ویا درمان فلوراید ممکن است با مایع ،ژل،فوم یا یک پوشش بر روی دندان های شما مسواک زده میشود یا روی یک قالب کوچک متناسب با دندان های شما قرار داده میشود.هر درمان پوسیدگی دندان حدودا چند دقیقه طول میکشد.

2. پرکردن: گاهی اوقات به نام ترمیم شناخته میشوند و درمان اصلی هنگام پوسیدگی دندان است در مواقعی که فرسایش از مینای دندان پیشرفت کرده است. مواد پر کردن از مواد مختلفی چون رزین های کامپوزیتی همرنگ دندان،پرسیلین و یا ترکیبی از مواد مختلف است .پرکردم با مواد نقره ای شامل بسیاری از مواد از جمله جیوه است.

3. تاج: یک پوشش سفارشی است که بر روی دندان نصب میشود و جایگزین تمام تاج طبیعی میشود و در صورتی که پوسیدگی دندان گسترده باشد و یا دندان تضعیف شده باشد ممکن است نیاز به تاج داشته باشید.دندانپزشک شما تمام منطقه فاسد را و بقیه دندان را که برای گذاشتن تاج مورد نیاز است تا برداشته شود برمیدارد . تاج ممکن است از طلا، ظروف، رزین، پرسیلین متصل به فلز یا مواد دیگر ساخته شده باشد.

4. کانال ریشه: هنگامی که پوسیدگی دندان به پالپ دندان میرسد نیاز به درمان ریشه دارید. این درمان برای تعمیر و حفظ دندان به شدت اسیب دیده و عفونت یافته به جای برداشتن ان است.در این درمان پالپ دندان برداشته میشود و گاهی اوقات برای جلوگیری از رشد هر گونه عفونتی دارو در ریشه قرار داده میشود.سپس پالپ دندان با پرکردن جایگزین میشود.

5. کشیدن دندان: برخی از دندانها یی که به شدت پوسیده شده اند و نمی توان انها راتعمیرکرد باید برداشته شوند.داشتن یک دندان کشیده شده ایجاد یک فضای خالی میکند که ممکن است موقعیت دندان های دیگر را تغییر دهد . در صورت امکان یک پل یا یک ایمپلنت برای دندان از دست رفته جایگزین میشود.

پیشگیری

بهداشت دندان و دهان مناسب میتواند از بروز حفره ها و پوسیدگی دندان جلوگیری کند .در زیر چند راهنمایی برای جلوگیری از ایجاد حفره در دندان اورده شده است . از دندانپزشک خود بپرسید کدام روش برای شما بهتر است:

1. دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلو راید بعد خوردن و نوشیدن مسواک بزنید.دندان های خود را حداقل دو بار در روز و به طور ایده ال بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید.برای تمیز کردن بین دندان ها از یک نخ دندان یا یک پاک کننده بین دندانی استفاده کنید.اگر نمیتوانید دندان خود را بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید حداقل دهان خود را ابکشی کنید.اگر یک کودک خردسال دارید از دندانپزشک خود بپرسید چه میزان از از خمیر دندان حاوی فلوراید باید استفاده کنید تا فرزندتان بتواند از مزایای مبارزه با ایجاد پوسیدگی دندان بدون گرفتن فلوراید اضافی بهره مند شود.

2. دهان خود را بشوئید.اگر دندان پزشک شما احساس کند شما در خطر پیشرفت یک حفره هستید ممکن است به شما توصیه کند از یک دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنید.

3.معاینات دندانپزشکی منظم داشته باشید. دریافت شستشو و تمیز کردن حرفه ای دندان های و آزمون های شفاهی به طور منظم، می تواند به جلوگیری از مشکلات کمک کند و یا آنها را در اوایل پیشگیری کند.دندانپزشک شما میتواند یک برنامه که بهترین راه حل را برای شما توصیه میکند به شما ارائه دهد.

4.از درزگیر های برای دندانها استفاده کنید.در زگیرها پوشش پلاستیکی محافظ هستند که یه سطوح جویدن دندانهای عقبی متصل میشوند و شیار ها و شکاف های دندان را اب بندی میکنند. انها از مینای دندان د مقابل پلاک و اسید محافظت میکنند.. میتوانند هم در بزرگسالان هم در کودکان استفاده شوند.برای کنترل و کمک به پیشگیری به همه کودکان در سنین مدرسه توصیه میشوند.انها تا 10 سال نیاز به تعویض ندارند و در طول این مدت نیاز به چکاب هایی است تا مطمئن شوند در جای خود قرار دارند.

5. نوشیدن برخی ابها. بیشتر منابع عمومی ابها دارای فلوراید اند که از پوسیدگی دندان به طور قابل توجهی جلوگیری میکنند.اگر فقط اب بطری مینوشید که فاقد فلوراید است از مزایای فاوراید بهره مند نمی شوید.

6.از میان وعده های غذایی مکرر و نوشیدنی ها استفاده نکنید.هر زمان که شما چیزی میخورید یا چیزی به غیر از اب مینوشید شما به باکتری ها کمک میکنید که اسید تولید کنند و مینای دندان شما را تخریب کنند.اگر شما از میان وعده ها و نوشیدنی ها در طول روز استفاده میکنید دندان های خود را در معرض حملات مداوم قرار میدهید.

7. غذا های سالم برای دندان بخورید.برخی از غذا ها و نوشیدنی ها برای دندان های شما از دیگر غذا ها بهتر اند.از غذا هایی که در شکاف بین دندانهای شما گیر میکنند مثل چیپس، آب نبات و یا کوکی ها بپرهیزید.با این حال غذاهایی وجود دارند که مانند میوه و سبزیجات تازه وقهوه بدون شکر، چای و شکر آدامس باعث افزایش جریان بزاق میشوند و به شستشو دندان ها کمک میکنند.

8. درمان پوسیدگی دندان با فلوراید را در نظر بگیرید.دندان پزشک شما ممکن است به شما درمان پوسیدگی دندان با فلوراید را به صورت یک دوره به شما ارائه کند به خصوص اگر شما فلوراید کافی از طریق اب و دیگر منابع دریافت نکنید.

9. در مورد درمان پوسیدگی دندان ضد باکتریایی بپرسید. اگر شما مثلا به خاطر شرایط پزشکی خاص در معرض پوسیدگی دندان قرار دارید دندان پزشک شما ممکن است دهان را با یک ماده ضد باکتری خاص شستشو دهد و یا از درمانهای دیگر برای کاهش باکتری های مضر در دهان شما استفاده کند

نویسنده: دکتر منتظری، متخصص جراح دندانپزشک

مینای دندان:تقویت و پیشگیری

مینای دندان همواره در برابر فرسایش و تخریب وجود دارد. برای تقویت و ترمیم و بازسازی و تقویت ساختمان مینای دندان و حفظ آن در برابر خوردگی، خرابی و شکستن آن اقدامات پیشگیرانه و درمانی زیادی می توان انجام داد که در ادامه به آنها پرداخته شده است.

مینای دندان مادهای است که دندانهای شما را پوشش داده و آنها را از آسیبهای احتمالی حفاظت میکند. هنگامی که دندان پزشک درباره پوسیدگی دندان صحبت میکند، معمولاً منظور از پوسیدگی فرسایش مینای دندان و از بین رفتن آن است. در این رابطه مهم است که درک کنیم دقیقاً مینای دندان چه کاری انجام می دهد و چگونه میتواند عملکرد صحیح داشته باشد. با اطلاع از این مطالب میتوان روش مناسب برای مراقبت از دندانها انتخاب کرده و از ایجاد مشکلات احتمالی در این حوزه جلوگیری نمود. مینای موجود بر روی دندان به این دلیل از اهمیت خاص برخوردار است که میتواند از آسیبهای احتمالی بر روی دندانها جلوگیری کند.

مینای دندان چیست؟

مینای دندان یک پوسته سخت بر روی هر یک از دندانها است و در حقیقت هنگام نگاه در آینه این بخش از دندان مشاهده میشود. مینای دندان در عمل سختترین ماده در بدن انسان است. این ماده حتی سختتر از استخوانها است، اما با این وجود میتواند در صورت قرار گرفتن در معرض اسید و یا تجمع باکتری بر روی آن از بین رفته یا دچار پوسیدگی شود.

هدف اصلی از قرارگیری مینا بر روی دندانها حفاظت از آنها در برابر آسیب و خرابی است. هنگامی که غذا در دهان جویده میشود، در عمل خطر وارد شدن آسیب به دندان به خاطر آسیاب کردن مواد غذایی افزایش پیدا میکند. در اکثر موارد، مینای دندان به مقدار کافی برای جلوگیری از ایجاد آسیب برای دندانها سخت و قوی است. علاوه بر این، اعصاب دندان های شما به دما حساس است و به این ترتیب میتواند به شما درباره سردی و گرمی غذا که میتواند باعث آسیب رسیدن به دندان شود، با ایجاد درد هشدار دهد. مینای دندان در عمل پوششی برای دندانها ایجاد میکند که از طریق آن هنگام خوردن و نوشیدن فرد احساس ناراحتی و درد نمیکند.

هر چند مینای دندان یک ماده سخت و یک پوسته محافظ است، اما به سادگی امکان شکستن یا تراشیده شدن آن وجود دارد. اگر غذا بین دندانهای شما بچسبد یا یک ماده غذایی سخت جویده شود، امکان شکستن مینای دندان وجود دارد. اگر این اتفاق روی دهد، نمیتوان به درستی از مینای دندان محافظت کرد. شما ممکن است با احساس درد هنگام غذا خوردن از ایجاد ترک بر روی مینای دندان خود مطلع شوید و این موضوع بطور خاص هنگام مصرف غذاهای گرم، سرد یا شیرین، بیشتر احساس میشود.

عوامل فرسایش مینای دندان

فرسایش مینای دندان به خاطر تماس اسید با سطح مینا بر روی دندان ایجاد میشود. فرسایش مینای دندان میتواند تحت تاثیر عوامل زیر روی دهد:

استفاده زیاد از نوشیدنیهای شیرین و گاز دار (نوشیدنیهایی که حاوی سطوح بالای فسفات و اسید سیتریک هستند)
مصرف زیاد آب میوه (برخی اسیدهای موجود در آب میوه اثر فرسایش قویتر در مقایسه با اسید باتری دارند)
خشکی دهان یا کاهش ترشح بزاق
رژیم غذایی حاوی سطح بالای شکر و نشاسته
بیماری رفلکس اسیدی
مشکلات معده و روده
استفاده از داروهای خاص (همچون آسپیرین و آنتی هیستامین)
مشکلات ژنتیکی (مشکلات ارثی)
عاملهای محیطی (فرسایش، افزایش سن، استرس، و فساد تدریجی).
شما ممکن است در ابتدا متوجه از بین رفتن مینای دندان خود نشوید، زیرا تفاوت ایجاد شده در این رابطه اندک و ناچیز است. به هر حال، هنگامی که مینای دندان شما از بین برود، ممکن است شما با علائم دیگر در این رابطه مواجه شوید.
اگر دندان شما هنگام خوردن غذاها و نوشیدنیهای گرم یا سرد درد گرفته یا قلب میزند، احتمالاً شما با پوسیدگی و از بین رفتن مینای دندان مواجه هستید. این مشکل در طول زمان بدتر میشود. در ابتدا، شما ممکن است سوزش یا تیر کشیدن دندان را برای یک ثانیه احساس کنید، در حالی که در ادامه این احساس بیشتر خواهد شد. اگر شما به خاطر وجود درد از خوردن غذاها و نوشیدنی های خاص اجتناب میکنید، با پزشک خود در این رابطه تماس بگیرید.
هنگامی که پوسیدگی مینای دندان گسترش پیدا کند، ممکن است دندانهای شما با وجود مسواک زدن آنها زرد شده یا تغییر رنگ دهند. دلیل ایجاد این مشکل ارتباط مینای دندان با ظاهر سفید رنگ دندانها است. با فرسایش مینای دندان، بخش بیشتری از عاج دندان ظاهر میشود که رنگ آن زرد است. علاوه بر این در اینگونه مواقع دندانهای شما ممکن است ظاهر گرد بیشتری نسبت به حالت عادی پیدا کنند یا صیقلیتر به نظر برسند. اگر فرآیند پیشرفت پوسیدگی از این نقطه عبور کند، ظاهر دندان شما تراشیده شده یا در ناحیه لبهها زبر و ناهموار میشود و شما ممکن است بر روی دندان خود کنگره و دندانههای ریز مشاهده کنید.
دندانپزشک میتواند دندانهای شما را برای یافتن هر گونه پوسیدگی مینا معاینه کند و برای حل مشکل پوسیدگیها را پر کرده یا از تاج مصنوعی بر روی دندانهای دارای پوسیدگی استفاده کند. اگر لثه نیز تحت تاثیر این پوسیدگیها قرار گرفته باشد، دندانپزشک ممکن است از روش عصب کشی یا کشیدن دندان و جایگزین کردن آن با دندان مصنوعی استفاده کند.
پوشش مینا بر روی دندان به این دلیل بسیار اهمیت دارد که میتواند از دندان در برابر آسیبهای احتمالی حفاظت کند و به شما امکان میدهد بدون ایجاد آسیب به دندان غذا و نوشیدنی بخورید. تا زمانیکه شما از مینای دندان به نحو صحیح مراقبت کنید، پوشش مینای دندان میتواند برای سال های طولانی از دندانهای شما حفاظت و نگهداری کند.

علائم و نشانه های بیماری مینای دندان

شما ممکن است در ابتدا متوجه از بین رفتن مینای دندان خود نشوید، زیرا تفاوت ایجاد شده در این رابطه اندک و ناچیز است. به هر حال، هنگامی که مینای دندان شما از بین برود، ممکن است شما با علائم دیگر در این رابطه مواجه شوید.
اگر دندان شما هنگام خوردن غذاها و نوشیدنیهای گرم یا سرد درد گرفته یا قلب میزند، احتمالاً شما با پوسیدگی و از بین رفتن مینای دندان مواجه هستید. این مشکل در طول زمان بدتر میشود. در ابتدا، شما ممکن است سوزش یا تیر کشیدن دندان را برای یک ثانیه احساس کنید، در حالی که در ادامه این احساس بیشتر خواهد شد. اگر شما به خاطر وجود درد از خوردن غذاها و نوشیدنی های خاص اجتناب میکنید، با پزشک خود در این رابطه تماس بگیرید.
هنگامی که پوسیدگی مینای دندان گسترش پیدا کند، ممکن است دندانهای شما با وجود مسواک زدن آنها زرد شده یا تغییر رنگ دهند. دلیل ایجاد این مشکل ارتباط مینای دندان با ظاهر سفید رنگ دندانها است. با فرسایش مینای دندان، بخش بیشتری از عاج دندان ظاهر میشود که رنگ آن زرد است. علاوه بر این در اینگونه مواقع دندانهای شما ممکن است ظاهر گرد بیشتری نسبت به حالت عادی پیدا کنند یا صیقلیتر به نظر برسند. اگر فرآیند پیشرفت پوسیدگی از این نقطه عبور کند، ظاهر دندان شما تراشیده شده یا در ناحیه لبهها زبر و ناهموار میشود و شما ممکن است بر روی دندان خود کنگره و دندانههای ریز مشاهده کنید.
دندانپزشک میتواند دندانهای شما را برای یافتن هر گونه پوسیدگی مینا معاینه کند و برای حل مشکل پوسیدگیها را پر کرده یا از تاج مصنوعی بر روی دندانهای دارای پوسیدگی استفاده کند. اگر لثه نیز تحت تاثیر این پوسیدگیها قرار گرفته باشد، دندانپزشک ممکن است از روش عصب کشی یا کشیدن دندان و جایگزین کردن آن با دندان مصنوعی استفاده کند.
پوشش مینا بر روی دندان به این دلیل بسیار اهمیت دارد که میتواند از دندان در برابر آسیبهای احتمالی حفاظت کند و به شما امکان میدهد بدون ایجاد آسیب به دندان غذا و نوشیدنی بخورید. تا زمانیکه شما از مینای دندان به نحو صحیح مراقبت کنید، پوشش مینای دندان میتواند برای سال های طولانی از دندانهای شما حفاظت و نگهداری کند.

ترمیم مینای دندان

اگر مینای دندان دچار پوسیدگی شود، دندانپزشک میتواند مجموعه متنوعی از روشهای درمانی را با توجه به میزان پوسیدگی برای حل مشکل به شما پیشنهاد کند. در این رابطه مهم است که در اسرع وقت هنگام ایجاد درد دندان به متخصص مراجعه کنید و در کنار آن همواره از معاینههای منظم برای جلوگیری از مشکلات مینای دندان، قبل از جدیتر شدن مشکل استفاده کنید.

اکثر دندانپزشکها از ابزارهای مصنوعی برای جایگزین کردن مینای از بین رفته استفاده میکنند. دندان پزشک ممکن است پوسیدگی دندان را با استفاده از مواد مخصوص از جنس طلا، نقره، جیوه، یا پلاستیک پر کند. همچنین دندانپزشک میتواند از تاج مصنوعی بر روی دندان در صورت جدی بودن پوسیدگی استفاده کند. اکثر دندان پزشکها سعی نمیکنند مینای دندان را ترمیم کنند، زیرا این نوع از روش های درمانی قبلاً آزمایش شده و اثربخشی آنها اثبات نشده است. به هر حال، شما میتوانید از روشهای درمانی جایگزین مثل مسواک زدن با نمک دریا برای کاهش درد و حساسیت دندان خود استفاده کنید.

در عمل سطح و مقدار آسیب وارد شده به مینای دندان میتواند روش درمانی مناسب برای حل مشکل را مشخص نماید. در این رابطه حالتهای زیر را میتوان مورد توجه قرار داد:

آسیب مینای دندان در سطح حداقل. اگر پوسیدگیهای کوچک در سطح خارجی مینای دندان فقط وجود داشته باشد، آنگاه آسیب وارد شده قابل بازگشت است و برای این کار نیاز به روش درمانی خاص نیست. در این حالت استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید میتواند باعث شود مینای آسیب دیده قویتر شود. مصرف مقدار زیاد گیاهان سبز همچون اسفناج و کلم پیچ میتواند فلوراید لازم را برای فعالیت مناسب دهان و مینای دندان تامین کند. پس از استفاده دهان شوی حاوی فلوراید برای یک ماه به مطب دندان پزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندانها شما و تاثیرگذاری روش درمانی بر آنها مورد بررسی قرار گیرد.

آسیب مینای دندان در سطح میانی. در این حالت روش درمانی مناسب میتواند استفاده از مواد کامپوزیت (پلاستیک) کوچک برای پر کردن پوسیدگی یا استفاده از روکش ونیر سرامیکی باشد.

آسیب مینای دندان در سطح شدید. آسیبهای جدیتر وارد شده به مینای دندان را میتوان با استفاده از روشهای اینله و آنله، پوشش ونیر، تاج دندان یا پلهای ثابت درمان کرد. آسیبهای بسیار شدید ایجاد شده در این حالت ممکن است نیاز به کشیدن دندان داشته باشند. پس از کشیدن دندان میتوان محل آن را با دندان مصنوعی قابل حرکت، پل ثابت یا ایمپلنت دندان جایگزین کرد.

تأثیر غذاها بر مینای دندان

علیرغم جنس سخت آن، مینای دندان مستعد پوسیدگی است. در عمل برخی غذاها وجود دارند که خودداری از استفاده آنها میتواند از مینای دندان حفاظت کند.

اکثر دندانپزشکها توصیه میکنند از مصرف مقدار زیاد نوشیدنیهای گازدار خودداری شود. دلیل این موضوع وجود هر دوی شکر و اسید در این نوشیدنیها است که در عمل هر دوی آنها تاثیر مخرب بر مینای دندان دارند. نوشیدنیهای گازدار با طعم میوه در مقایسه با سایر نوشیدنیها دارای سطح بالاتر اسید هستند و بنابراین خطر مصرف آنها نیز به نسبت بیشتر است. نوشیدنیهای نیروزا و تقویتی نیز می توانند دارای سطح بالای اسید باشند و به همین خاطر لازم است تا حد ممکن از مصرف آنها نیز اجتناب شود.

شما همچنین باید در زمان نوشیدن آب میوه یا خوردن مرکبات مراقب باشید، زیرا این موارد نیز دارای سطح بالای اسید هستند. به هر حال، بر خلاف نوشیدنیهای گازدار، آب میوه و مرکبات برای سلامتی انسان مفید هستند و به همین خاطر نیاز نیست از مصرف همه آنها خودداری شود. در عوض، لازم است این میوه ها به مقدار کافی و به همراه سایر میوه های فاقد اسید استفاده شوند تا به این ترتیب تاثیر ناشی از مصرف آنها بر روی مینای دندان تا حد ممکن خنثی شود. سرکه نیز به علت شرایط اسیدی موجود در آن می تواند بر ایجاد پوسیدگی در مینای دندان تاثیر گذار باشد. به همین خاطر مراقب مقدار استفاده از سرکه در سالاد یا در زمان خوردن چیپس سیب زمینی سرکه ای و سایر مواد غذایی حاوی سطح بالای سرکه باشید.

در نهایت، شما باید تا حد ممکن از خوردن شیرینیجات خودداری کنید. در اکثر موارد سطح شکر موجود در شیرینیها بسیار زیاد است و این موضوع میتواند خطر ایجاد پوسیدگی در مینای دندان را بطور چشمگیر افزایش دهد.

پیشگیری

برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی در مینا و حفظ سلامت دندانها، حتماً دندانهای خود را بطور منظم هر روز مسواک زده و نخ دندان بکشید. به تعداد کافی به مطب دندانپزشک مراجعه کنید تا از معاینه منظم و تمیز کردن دهان در صورت نیاز مطمئن شوید. برای اطمینان بیشتر همچنین میتوان به نکات زیر توجه کرد:

استفاده از غذاها و نوشیدنیهای دارای سطح اسید بالا را در رژیم غذایی خود متوقف کنید. برای مثال در این رابطه میتوان از نوشیدنیهای کربونات، لیموناد، میوه ها و نیز آب میوه های اسیدی نام برد. دهان خود را پس از خوردن غذاها یا نوشیدنیهای اسیدی با حجم زیاد آب بلافاصله بشویید.
هنگام مصرف نوشیدنیهای اسیدی از نی استفاده کنید. استفاده از نی باعث میشود مایع به انتهای دهان شما وارد شود و تماس کمتری با دندانهای شما داشته باشد.
مصرف تنقلات را کاهش داده و حداقل کنید. مصرف تنقلات در طول روز احتمال ایجاد پوسیدگی دندان را افزایش میدهد. در این حالت دندان برای چند ساعت پس از مصرف سطح بالای شکر و نشاسته اسیدی میشود. در نتیجه فقط زمانی از تنقلات استفاده کنید که امکان شستن دهان و مسواک زدن پس از مصرف تنقلات وجود داشته باشد.
آدامس بدون شکر حاوی زایلیتول در بین وعدههای غذایی بجوید. مصرف این نوع آدامسها می تواند محیط اسیدی حاصل از مصرف غذاها و نوشیدنیها را خنثی کند. جویدن آدامس میتواند به افزایش ترشح بزاق دهان تا 10 برابر مقدار طبیعی کمک کند. بزاق ترشح شده در دهان نقش موثر در تقویت دندان با تامین مواد معدنی مورد نیاز دارد. از بدون شکر بودن آدامس خود مطمئن شوید. همچنین از مصرف زیاد آدامس خودداری کنید، زیرا انجام این کار میتواند تاثیر نامطلوب در ساییدن دندانها و مشکلات مفصل فک داشته باشد.
اگر با مشکل ترشح ناکافی بزاق یا خشکی دهان مواجه هستید، در طول روز زیاد آب بنوشید.
از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده کنید. فلوراید میتواند دندانها شما را در برابر پوسیدگی مقاوم کند. به همین خاطر مطمئن شوید فلوراید جزء مواد استفاده شده در خمیردندان شما است.
اگر دارای سابقه پوسیدگی دندان هستید، با دندانپزشک خود درباره مقدار مصرف روزانه فلوراید برای جلوگیری از مشکلات احتمالی مشورت کنید. علاوه بر این، از دندان پزشک خود درباره مفید بودن استفاده از نمک دریا برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و از بین رفتن مینا سوال کنید.

تقویت و حفظ مینای دندان یکی از اولویت های حفظ سلامت دهان و دندان است. ساختمان آن به دلیل فرسایش به طور مداوم در حال تخریب بوده و به همین دلیل اهمیت به حفظ و نگهداری آن بسیار مهم است. در صورتی که کوچکترین مشکلی در دندان هایتان احساس کردید، بهتر است هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کرده تا بتوانید از مینای دندانتان محافظت به عمل آورید.

نویسنده: دکتر منتظری، متخصص جراح دندانپزشک

چگونه از پوسیدگی دندانها جلوگیری کنیم

فلوراید ماده اولیه ی ضد پوسیدگی است که به صورت سیستمیک(داخل بدن) و موضعی عمل می کند و به عنوان یک معیار مطمئن و موثر در جوامع بشری برای کاهش شیوع و وقوع پوسیدگی های دندان است.
در سال های ۱۹۴۶تا ۱۹۷۹ افزودن فلوراید به آب به تنهایی ۴۰ درصد تا ۶۰ درصد موجب کاهش شیوع پوسیدگی در افرادی که از این آب استفاده کرده اند، شد. از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۹ ،افزودن فلوراید به آب، ۳۰ درصد شیوع پوسیدگی را کاسته است.
به کارگیری فلوراید روی پیشگیری از پوسیدگی به صورت افزودن فلوراید به آب، خمیر دندان ها و دهان شویه ها، همچنین استفاده ازنوشیدنی هایی با آب دارای فلورید انجام می شود.
● سه مکانیسم اولیه ی عمل فلوراید روی دندان ها به قرار زیر است:
۱) وقتی فلوراید با مینا و عاج دندان تماس می یابد، با کلسیم و فسفر موجود در آنها فلورو آپاتیت را تشکیل می دهد و این ترکیبی است که نسبت به هیدروکسی آپاتیت به اسید مقاوم تراست.
۲) فلوراید همچنین ترمیم و معدنی شدن مجدد سطح دندان های پوسیده را تسریع می کند و کمک می کند که روند تخریب معکوس شود و موجب افزایش مقاومت سطح دندان در برابر پوسیدگی شود.
۳) در نهایت، فلوراید موجب کاهش اثر تخریبی باکتری های دهان بر دندان می شود که این کار را از طریق تداخل در تشکیل و عملکرد میکروارگانیسم ها انجام می دهد.
وقتی فلوراید در غذا و نوشیدنی مصرف می شود، وارد جریان خون می شود و در استخوان ها و دندان ها تجمع می کند. گردش خون با فراهم کردن فلوراید در بزاق اثر موضعی هم دارد.
مقدار کمی از فلوراید وارد بافت نرم می شود و باقی مانده آن در بزاق ترشح می شود.
منبع اولیه فلوراید سیستمیک، آب فلوریده شده است. غذا و نوشیدنی ها مقدار کمتری فلوراید دارند.
منابع فلوراید موضعی شامل خمیر دندان، ژل ها و دهان شویه هاست که روزانه توسط افراد مصرف می شوند و نیز فلوراید غلیظ شده است که توسط دندانپزشک ها بیشتر به صورت ژل و خمیر به کار می رود.
● افزودن فلوراید به آب
افزودن فلوراید به عنوان یک اقدام بهداشت عمومی توسط انجمن دندان پزشکان آمریکا و انجمن تغذیه آمریکا مورد تائید قرار گرفته است. این انجمن ها، رعایت بهداشت دهان و افزودن فلوراید به آب را برای پیشگیری از بیماری های دندانی و حفاظت از دندان ها مورد تاکید قرار می دهند.
اما علی رغم این تاکید، عده ای مخالف استفاده ی گسترده از فلوراید هستند و مدعی اند افزودن فلوراید به آب و مواد مختلف برای دندان، آزادی انتخاب هر فرد را محدود کرده و خطر ابتلا به ایدز و سرطان را افزایش می دهد. ولی باید گفت که خطر ابتلا به بیماری های ناشی از مصرف فلوراید، بی پایه و اساس است.
● توصیه های لازم برای پیشگیری از پوسیدگی دندان:
در برنامه های پیشگیری از پوسیدگی دندان، داشتن رژیم غذایی متعادل، اصلاح منابع و مقادیر کربوهیدرات های غذایی و تلفیق بهداشت دهان با شیوه ی زندگی افراد مورد توجه قرار می گیرند.
بعد از وعده های غذایی باید مسواک زد، دهان را با آب شست یا آدامس(بدون قند حاوی گزیلیتول) را به مدت ۲۰-۱۵ دقیقه جوید.
با برنامه ریزی و بهداشت مناسب دهان و یک رژیم غذایی متعادل، خطر پوسیدگی زایی به شدت کاهش می یابد.
اعمالی که باید از آنها پرهیز کرد عبارتند از: استفاده ی فراوان از نوشیدنی های شیرین گازدار، خوردن متناوب میان وعده های شیرین(شیرینی، شکلات، کاکائو، آب نبات، ژله و ...) و نگه داشتن مقادیر زیادی از مواد قندی در دهان طی دوره های ممتد.
داروهای جویدنی یا مایع بدون نسخه پزشک و ترکیبات ویتامینه هم ممکن است مواد قندی داشته باشند؛ مانند قرص ویتامین C که قند موجود در اسید آن موجب پوسیدگی دندان می شود و خواندن دقیق برچسب دارو به منظور جلوگیری یا کاهش استفاده از چنین محصولاتی مهم است.
کربوهیدرات های قابل تخمیر مانند آب نبات، بیسکوییت ها، کلوچه، چوب شور و چیپس بایستی همراه وعده های غذایی خاصی خورده شود.
مصرف یک تکه پنیر با هر وعده غذایی، برای کاهش پوسیدگی دندان مفید است.
اعمال مربوط به بهداشت دهان از قبیل مسواک زدن، دهان شویی و جویدن آدامس بدون قند بعد از خوردن غذا می تواند خطر پوسیدگی دندان را کاهش دهد.
مصرف توأم میوه ها و پنیر در وعده های غذایی، موجب کاهش پوسیدگی می شود. منبع.. دکتر نورا سلیمانی

چگونه از پوسیدگی دندانها جلوگیری کنیم

مراقبت از دندان‌ها شامل مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به طور کامل و روزانه و مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی دندان‌هاست.حالت ایده‌آل این است که هرکس دندان‌هایش را بعد از هر وعده غذای اصلی و یا میان‌وعده مسواک بزند،اما هدف عملی‌تر مسواک زدن حداقل دو بار در روز،به هنگام صبح و قبل از رفتن به بستر و کشیدن نخ دندان حداقل یک بار در روز است.
کلید داشتن عادات خوب مراقبت از دندان،آموزش آن از دوران کودکی است.کودکان خود را به مسواک زدن منظم،حتی قبل از درآمدن کامل دندان‌ها عادت دهید.دندانپزشک کودک شما یا مربی بهداشت می‌تواند روش صحیح استفاده از نخ دندان را به وی نشان دهد.
درباره رژیم غذایی هم باید بگویم این عقیده که قند در پوسیدگی دندان نقش دارد،مطلب تازه‌ای نیست،اما شواهد خاطر نشان می‌کند که نه تنها قند،بلکه همه کربوهیدرات‌های قابل تخمیر که به صورت غذا مصرف می‌شوند موجب پوسیدگی دندان می‌گردند.کربوهیدرات‌های قابل تخمیر،همه انواع قندها و بیشتر نشاسته‌های پخته شده مانند نان،بیسکوییت‌های نمکی و سیب‌زمینی سرخ شده را شامل می‌شوند.از آنجا که کربوهیدرات‌ها بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم را تشکیل می‌دهند،مصرف آنها را کاهش ندهید.
مراقبت از دندان به این معنی نیست که نمی‌توانید بستنی،کیک،کلوچه یا آب‌نبات بخورید.مقدار قند خورده شده کمتر از نحوه خوردن و زمان مصرف آن اهمیت دارد.مواد شیرینی که بین وعده‌های اصلی غذا خورده می‌شوند از آنها که با غذا صرف می‌شوند،مضرتر هستند.
سعی کنید در عادات غذایی خود و کودک‌تان این نکات را رعایت کنید:

* از خوراکی‌های قندی جویدنی یا مکیدنی به خصوص به عنوان میان‌وعده اجتناب کنید.

* مواد خوراکی مانند آب‌نبات،مغزهای گیاهی پوشیده شده با شکلات،غلات خشک و میوه‌های خشک شده به دندان‌های شما می‌چسبند،بنابراین سعی کنید در عرض 20 دقیقه پس از مصرف آنها دندان‌ها را مسواک بزنید.

* در انتخاب میان‌وعده‌ها دقت کنید.خوردن میان‌وعده‌هایی که باعث تحریک پوسیدگی دندان می‌شوند، بیش از صرف آنها همراه با وعده‌های اصلی به دندان آسیب می‌رساند. خوردن وعده‌های غذایی مستعد و کوچک در طول روز به باکتری‌ها امکان می‌دهد که جریان مداومی از اسید را روی دندان‌ها تولید کنند.

کدام غذاها در سلامت دندانها مفید هستند

سبزی های پهن برگ تیره مثل کلم بروکلی، کاهو و اسفناج که کلسیم بیشتری دارند با قلیایی کردن محیط دهان مانع از پوسیدگی دندان می شود و نیز این خوراکی ها حاوی ” کلسیفرول” هستند که به جذب بهتر کلسیم کمک می کند.

مصرف مواد غذایی مانند میوه هایی مثل کرفس، پنیر، دانه کنجد، غلات کامل،حبوبات، ماهی ساردین، دانه قهوه ، انواع فلفل، پنیر، سیب، کیوی، سبزیهای پهن برگ و حتی آدامس بدون شکر در سلامتی دندان ها بسیار مفید است به طوری که نیازی به ویزیت دندانپزشک نیست.

کافئین قهوه با خاصیت آرامبخش خود موجب پیشگیری از التهاب لثه و محیط دهان می شود و از سویی دیگر جویدن دانه های آن آرواره ها را قوی و بوی بد دهان را رفع می کند.

ویتامین c موجود در فلفل و کیوی از بروز التهاب و خونریزی لثه پیشگیری کرده ضمن اینکه اسید طبیعی فلفل موجب شستشوی سطح مینای دندان می شود.

همچنین غلات کامل که حاوی هیدارت کربن، فیبر املاح معدنی و ویتامین های گروه B هستند در حفظ و استحکام لثه ها مفید بوده و از طرفی غلات حاوی منیزیم به جذب بیشتر کلسیم موجود در مواد غذای دیگر و سلامت دندانها کمک موثری می کند.

شایان ذکر است: ماهی ساردین که حاوی اسید چرب امگا 3 است که ضد التهاب بوده و به درمان التهاب لثه ها ناشی از محرک های مختلف عصبی، تغذیه ای کمک می کند مهمترین تاثیر مصرف کرفس، پاک کردن” پلاکهای دهانی” است این پلاک ها زمینه ساز پوسیدگی دندان هستند.

منبع-خبرنگاران جوان

مواد غذایی موثر در پوسیدگی دندان و جلوگیری از آن

پوسیدگى دندان یکى از رایج ترین بیمارى هاى عفونى است و بر اساس گزارشات ارائه شده 5 برابر رایج تر از بیماری آسم است.

بررسى پوسیدگى دندان ها نشان مى دهد که بچه هایى که والدین آنها حداقل تا لیسانس تحصیل کرده اند، کمتر از بچه هایى که والدین آنها کمتر از لیسانس هستند به پوسیدگى دندان ها مبتلا هستند.

ایجاد پوسیدگى به عواملى چون ترکیبات مینا و عاج دندان، محل قرارگیرى دندان ها، ترکیبات و میزان ترشح بزاق و وجود شیارها و حفرات در تاج دندان بستگى دارد.

بزاق هاى آلکالوئیدى اثر پیشگیرانه دارند. به همان میزان که بزاق اسیدى موجب افزایش خطر پوسیدگى مى شود، روش زندگى نیز در این پدیده موثر است. باکترى ها عامل اساسى در ایجاد پوسیدگى هستند.

کربوهیدرات ها ماده ی ایده آل براى باکترى های مولد پوسیدگی دندان هستند و فرآورده هاى اسیدى ناشى از آنها موجب کاهش PH بزاق به پایین تر از 5/5 مى شود که زمینه مناسب را براى تولید پوسیدگى فراهم مى کند.

پوسیدگی ریشه ی دندان

فاکتور اولیه در ایجاد پوسیدگى ریشه، عقب نشینى لثه است که اغلب ناشى از بیمارى لثه است که در این حالت ریشه هاى عریان بسیار مستعد پوسیدگى هستند. فاکتورهاى دیگرى که با افزایش شیوع این پوسیدگى ارتباط دارد، میزان سن، فقدان فلوراید موجود در آب، بهداشت ضعیف دهان و خوردن مکرر مواد غذایی حاوی کربوهیدرات است.

درمان پوسیدگى ریشه شامل ترمیم دندان و مشاوره تغذیه است. پوسیدگى ریشه یک بیمارى عفونى دندان است که در بالغین مسن تر بیشتر مشاهده مى شود، زیرا این گروه از افراد دندان هاى طبیعى خود را در مدت بیشترى نگه داشته اند.

عوامل تغذیه اى موثر بر پوسیدگى دندان

عوامل تغذیه اى موثر بر پوسیدگى دندان عبارتند از : دفعات مصرف مواد کربوهیدراتی یا قندی، نوع تغذیه، دفعات غذا خوردن، ترکیبات مواد غذایى و آشامیدنى، مدت زمان تماس دندان با مواد غذایى و آشامیدنى.

مواد غذایی مولد پوسیدگی

مواد قندى در چهار گروه از شش گروه مواد غذایى موجود هستند: 1- حبوبات 2- میوه ها 3 - فرآورده هاى لبنى 4- مواد قندى.

با وجود اینکه بعضى سبزیجات نیز مواد قندى دارند، ولى گزارشى مبنى بر پوسیدگى زایى آنها ارائه نشده است. موادى چون نشاسته موجب کاهش PH بزاق به کمتر از 5/5 مى شود. بیسکوییت، چیپس، نان و انواع میوه ها (تازه، خشک و کمپوت) و همچنین آب میوه ها نیز پوسیدگى زا هستند.

تمایز بین مواد مولد پوسیدگى دندان، متوقف کننده پوسیدگى و ضد پوسیدگى بسیار مهم است.

نتایج مطالعات نشان داده است که میزان اسیدى که از تخمیر مواد غذایى توسط باکترى های دهان ایجاد مى شود به مقدار قند موجود در آن ماده بستگى دارد. پوسیدگى زایى همچنین تحت تاثیر عوامل دیگرى مانند حجم و میزان بزاق تولید شده در فرد، تعداد وعده هاى مصرف غذا، ترکیبات مواد غذایى مورد استفاده، میزان تشکیل پلاک میکروبى و میزان استعداد ژنتیکى فرد است.

مواد غذایى متوقف کننده ی پوسیدگى

یا آن دسته که توسط میکروب هاى پلاک دندان، قابل مصرف نیستند، PH بزاق را به پایین تر از 5/5 کاهش نمى دهند.این مواد شامل پروتئین هایى چون تخم مرغ، ماهى، گوشت، بعضى سبزیجات و آدامس هاى بدون قند هستند. قندهاى مصنوعی از قبیل ساخارین، سیکلامات ها و آسپارتام نیز جزء این گروه هستند. بعضى از شواهد دال بر این است که قندهای مصنوعی به علت اینکه مواد مورد نیاز را در اختیار باکتری های مولد پوسیدگی قرار نمى دهند، متوقف کننده ی پوسیدگى هستند.

مواد غذایى ضد پوسیدگى

، موادى هستند که هنگام استفاده از آنها جذب غذاهاى اسیدزا توسط باکترى ها مختل مى شود. الکل هاى پنج قندى جزء این دسته محسوب مى شوند، زیرا توسط آمیلاز بزاق تجزیه نمى شوند. مکانیسم عمل این گروه از مواد شامل فعالیت هاى ضدمیکروبى علیه باکتری های مولد پوسیدگی است. از جمله ی این مواد می توان آدامس های بدون قند حاوی گزیلیتول را نام برد.

تاثیر آدامس در کاهش پوسیدگى از طریق ترشح بزاق است که منجر به افزایش فعالیت خنثى سازى بزاق و در پى آن افزایش زدودن کربوهیدرات ها از سطح دندان مى شود.آدامس هاى بدون قند از طریق افزایش ترشح بزاق در کاهش پوسیدگى موثر هستند.توصیه مى شود پس از غذا هاى حاضرى یا وعده هاى غذایى از آدامس بدون قند استفاده کنید تا احتمال پوسیدگى را کاهش دهد. در عین حال امکان معدنى شدن مجدد بخش هاى تخریب شده دندان نیز افزایش مى یابد.

آدامس های بدون قند حاوی گزیلیتول هستند. در واقعمکانیسم ضد پوسیدگى گزیلیتول موجود در آدامس، جایگزین شدن آن به جاى قند است. همچنین تعداد باکتری های مولد پوسیدگی را کاهش می دهد. استرپتوکوک موتان(باکتری مولد پوسیدگی) قادر به متابولیزه کردن گزیلیتول نیست.

از دیگر مواد ضد پوسیدگى مى توان پنیر چدار و سوئیسى را نام برد.

دکتر رضا آمری نیا- متخصص تغذیه

نظرات شما عزیزان: